ABŞ-ın Beynəlxalq Əlaqələr Şurasının proqnozları özünü nə dərəcə doğrulda bilər?
Razi Nuurullayev: “Hazırda Azərbaycan hakimiyyəti bu müharibənin başlanmasına razı ola bilməz”.
Fərhad Mehdiyev: “Rusiyanın zəifləməsi fonunda Dağlıq Qarabağla bağlı vəziyyət də dəyişə bilər”
ABŞ-ın Beynəlxalq Əlaqələr Şurası gələn il üçün baş verəcək müharibələrin proqnozunu verib. Bu proqnoza əsasən 2015-ci ildə Qarabağda müharibə başlayacaq.tAzərbaycan üçün həyati önəmi olan bu proqnozu şərh etmək üçün PİA.AZ-ın əməkdaşı poltoloqlar Fərhad Mehdiyevə və Razi Nurullayevə müraciət edib.
Razi Nurrulayevin fikrincə bu proqnoz kökündən yanlışdır və buna hazırkı durumda Azərbaycan hakimiyyəti getməz:
“ABŞ- ın beynəlxalq əlaqələr Şurasının 2015-ci ildə Qarabağ müharibəsinin başlanması ilə verdiyi proqnoz kökündən yalnışdı. Mən hətta deyərdim ki, tək Qarabağ müharibəsinə görə verdiyi proqnoz yox, Şimali Koreyaya görə verdiyi proqnoz da yalnışdı. Çünki birincisi 2015-ci il Avropa Olimpiya oyunları Azərbaycanda keçirdiləcək və bu layihənin həyata keçməsi üçün də heç bir maneyə yoxdu. Əgər müharibə başlansa, Avropa Olimpiya oyunları Azərbaycanda keçirilə bilməz. Mən belə hesab edirəm ki, ABŞ-ın beynəlxalq əlaqələr Şurası bu proqnozu verəndə ilk növbədə bu faktı nəzərə almalıydı.
Bundan əlavə 2016-ci ildə Şahmat üzrə Olimpiya oyunları və Şahmat üzrə dünya kuboku da Azərbaycanda keçirilməlidir. 2017-ci ildə isə İslam ölkələrinin Həmrəylik oyunları da Azərbaycanda keçirləcək və bir çox müsəlman dövləti bu Olimpiyadada iştirak edəcəklər. Bu baxımdan mən belə hesab edirəm ki, hazırkı qlobal işləri nəzərə alaraq Azərbaycanın iqtidarının özü də bu müharibənin başlanmasına razı ola bilməz.
Əks tədbirdə, yəni müharibənin başlanması şəraitində Azərbaycan üçün hansı nəticələr verəcəyini də qabaqcadan hesablamaq mümkün deyil.
İkinci məsələ isə bununla əlaqədardır ki, hal-hazırda Ermənistanın da müharibəyə başlaması real görünmür. Çünki, Ermənistan indiki vəziyyətdə sabitliyin qorunub saxlanılmasında maraqlıdır.
Üçünçü məsələ isə, hazırkı siyası şəraitdə Rusiyanın razılığı olmadan və Rusiyanın iştirakı olmadan müharibənin başlanması da real görünmür. Çünki əgər bu birtərəfli qaydada başlanarsa demək ki, Rusiya prezidenti Putin buna imkan verə bilməz.
Bildiyimiz kimi Dağlıq Qarabağın açarı Putinin əlindədi və ciddi şəkildə Ermənistanı yönləndirə bilir. Bu dediyim faktları nəzərə alaraq demek olar ki, müharibə başlana bilməz. Digər səbəbdən də, həmin hesabın hazırlandığı ABŞ-da Dağlıq Qarabağ müharibəsinin başlanmasında maraqlı deyil və müxtəlif vasitələrlə tərəflərə təzyiqlər göstərir. Bu baxımdan da, mən bu praqnozu tamamən kökündən yalnış hesab edirəm”.
Razi Nurullayevdən fərqli olaraq politoltq Fərhad Mehdiyev hesab edir ki, gələn Qarabağda müharibənin başlama ehtimalı var:
“ABŞ-ın Beynəlxalq Əlaqələr Şurasının gələn il Qarabağ haqqında verdiyi proqnoz reallaşa bilər. Çünki hər şey Rusiya da baş verən prosseslərlə bağlıdı. Məhz buna görə ABŞ-ın Beynəlxalq Əlaqələr Şurası Qarabağda müharibə olması ilə bağlı verdiy proqnozunu daha real hesab edirəm.
Yəni hal- hazırda Qərb Rusiyaya tətbiq edilən iqdisadi sanksiyalar ilə öz istədikləri nəticələrə çatsa, o zaman hər şey dəyişə bilər. Çünki bunun nəticəsində də Rusiyada müəyyən bölünmə, parçalanmaların olması ehtimalı da var. Bilirik ki, Şimali Qafqazı Rusiya ancaq iqtisadi gücü ilə özünə tabe elətdirə bilir. Halbuki, Rusiyanın iqtisadi gücü zəifləsə oranın üzərində nəzarəti itirəcək.
Rusiya ilə bağlı müxtəlif ssenarilər ola bilər və Rusiyanı parçalamaq heç də əsas məqsəd də olmaya bilər. Sadəcə qərb Putinin hakimiyyətinin devirməklə də yetinə bilər. Putinin yerinə daha liberal bir hökümətin gəlməsi də mümkündur ki, bununla da Qarabağ məsələsi barəsində neytrallığı təmin etmək mümkün ola bilərdi.
Bu səbəbdən də qeyd etdiyim kimi, Rusiyanın zəifləməsi fonunda Dağlıq Qarabağla bağlı vəziyyət də dəyişə bilər. Biz bilirik ki, Dağlıq Qarabağın Azərbaycana qaytarılmasının bir yolu var. Bu da müharibə yoludur. Müharibənin başlaması öz ərazi bütövlüyünü təmin etmək üçün Azərbaycan höküməti nə görə ən əlverişli mühit və şərait ola bilər. ABŞ-ın beynəlxalq əlaqələr Şurası da məhz bu şərtləri nəzərə alaraq müharibə ehtimalın olmasın bildirib”.
Nərminə
pia.az