Siyasi şərhçi: “Bundan sonra Azərbaycanın Rusiya və Qərb arasında manevr etmək imkanları məhdudlaşır. Ona görə də Rusiyadan qorxmaq düzgün siyasi addım deyil”
“Azərbaycan ABŞ-ın strateji maraqları çərcivəsinə daxil olmalıdır ki, Gürcüstanı, Ukraynanı müdafiə etdiyi kimi bizi də müdafiə etsin”
Bu fikirləri PİA.AZ-a Azərbaycan Milli Strateji Təhqiqatlar Mərkəzinin sədri, politoloq Natiq Miri Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin aktivləşməsi fonunda ABŞ və Rusiyanın güclərini Azərbaycan və Gürcüstanda sınamağa qalxmaları barədə bəzi iddiaları şərh edərkən bildirib.
Xatırladaq ki, Suriya problemi ətrafında ABŞ və Rusiya atəşkəs məsələsində razılığa gəlib. Bu əməkdaşlıq yalnız Suriya məsələsində alınıb.Belə ki, ABŞ Rusiyaya daha ağır sanskiyalar tətbiq etmək üçün Nümayəndələr palatası tərəfindən yeni layihələr hazırlayır. Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin aktivləşməsi geosiyası savaşın Suriyadan Cənubi Qafqaza keçməsi anlamına gələ bilərmi?
PİA.AZ-ın əməkdaşı bu mövzünü politoloq Natiq Miri ilə müzakirə edib.
Natiq Miri: “Qərb və Rusiya qarşıdurması Krım hadisələri fonunda davam etdikcə, Qarabağ da bu prosesin tərkib hissəsi olaraq daim təhlükədə olacaq”
Politoloqun fikrincə, Rusiya Suriya müharibəsinin həllində ABŞ ilə razılığa gəlsə də, bəzi məsələlər hələ də Rusiyanı razı salmır. Bu əsasən Cənubi Qafqaz bölgəsi ilə bağlıdır. Belə ki, Gürcüstanın NATO-ya üzvlüyü məsləsi, Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu xətti və İpəkyolu layihəsi Rusiyanın maraqlarına cavab verməyən məsələlərdir. Buna görə də Azərbaycan son yaşanan siyasi gedişlər fonunda özünə strateji yol seçməlidir:
“Gördüyümüz kimi artıq Suriya cəbhəsində vəziyyət razılaşmaya doğru gedir. Həm Rusiya, həm də Amerika hərbçiləri birgə Hələbdə, xüsusəndə Allepo şəhəri ətrafında atəşkəsinbərpası üçün konkret sxem hazırlayıblar. Bu da atəşkəsin təmin olunmasına və sülh planının hazırlanmasına şərait yaradır. Ancaq bu o demək deyil ki, Rusiyanın bütöv planda geosiyası maraqları təmin olunur. Belə ki, Rusiyanın Ukraynada apardığı müharibə davam edir. Buna görə Qərb dünyasının Rusiyaya tətbiq etdiyi sansksiyalar qüvvədədir. Artıq ABŞ Konqresinin nümayəndələr palatası Rusiyadakı sansksiyaları daha da gücləndirmək üçün yeni layihələr hazırlayır. Bu da göstərir ki, Ukraynada müharibə bitməyincə və Rusiya öz qoşunlarını Krımdan çıxarmayana qədər bu sanksiyaların ləğvi mümkün deyil. Ona görə də Rusiya öz geosiyasi maraqlarını təmin edənə qədər Ukraynada və Qarabağ cəbhəsində gərginlik davam edə bilər. O baxımdan Qarabağ münaqişəsini və cəbhə xəttində olan gərginliyi qətiyyən istisna etmək olmaz. Ona görə də düşünürəm ki, Qərb və Rusiya qarşıdurması Krım hadisələri fonunda davam etdikcə Qarabağda bu prosesin tərkib hissəsi olaraq daim təhlükədə olacaq.
Natiq Miri: “Rusiya öz geosiyasi maraqlarını təmin edənə qədər Ukraynada və Qarabağ cəbhəsində gərginlik davam edə bilər”.
Rusiya öz geosiyası maraqlarını təmin etmək üçün Cənubi Qafqazdakı münaqişələrdən daim istifadə edib. Ona görə bu təhlükə davam etdikcə həm Qarabağ, həm də Gürcüstan Osetiya, Abxaziya cəbhəsində qarşıdurmalar davam edəcək. Onu də nəzərə almaq lazımdır ki, Gürcüstanın Natoya üzvlüyü məsələsi var ki, bu da Rusiyanın maraqları səviyyəsində deyil və buna qarşıdır. Digər tərəfdən Rusiyadan yan keçən Cənub Qaz dəhlizi var ki, bu qlobal proyektində icratına başlanılıb. Maliyyə məsələləri də həll olunduğu üçün son mərhələyə gəlib çatıb. Rusiyadan yan keçən yeni kommunikasiya tranzit xətti olan Bakı-Tbilis-Qars dəmiryolu və İpəkyolu layihəsinin icratına başlanılacaq. Bunlar Rusiyanın maraqlarına cavab verməyən layihələrdir. Bu layihələr qaldıqca bu təhlükələr də mövcud olmaqda davam edəcək. Əgər Suriya böhranı öz həllini taparsa bu Ukrayna və Cənubi Qafqaz problemlərinin həllinə də sirayət edə bilər.
Bitərəflik mövqeyi düzgün addım deyil. Bundan sonra Azərbaycanın Rusiya və Qərb arasında manevr etmək imkanları məhdudlaşır. Ona görə də Rusiyadan qorxmaq düzgün siyasi addım deyil. Əksinə Rusiyanı təsirsiz hala gətirmək üçün Azərbaycan bəzi geosiyasi addımlar atmalıdır. Bu da nədən ibarətdir? Təbii ki, dəvədən böyük fil var. Bu fillərlə əməkdaşlığı davam etdirmək üçün Azərbaycan qərbə inteqrasiya etməldir. Eyni zamanda Natoya inteqrasiya msələsini gücləndirməldir. Azərbaycan ABŞ-ın strateji maraqları çərcivəsinə daxil olmalıdır ki, Gürcüstanı, Ukraynanı müdafiə etdiyi kimi bizi də müdafiə etsin. Azərbaycanın ABŞ , qərb dünyası ilə məsafə saxlaması təhlükəsizlik baxımından doğru addım olmayacaq. Ona görə də Azərbaycan strateji seçimini ortaya qoymalidır”.
Sübü ƏZİZOVA
pia.az